Sposoby patrzenia - sposoby partycypacji

Wielu spośród prezentowanych na wystawie Inny Trans-Atlantyk artystów lubiło określać się jako wynalazcy i konstruktorzy. Tworzone przez nich – niekiedy bardzo skomplikowane – mechanizmy czerpały z najnowszych zdobyczy nauki i inżynierii i były atrakcyjnym sposobem dotarcia do szerszej publiczności. Ich celem nie była jednak sama rozrywka, ale ujawnianie zasad rządzących aparatem widzenia i unaocznienie wielowarstwowości otaczających zjawisk, fenomenów i relacji.

W ramach poszukiwania sposobów wyrazu adekwatnych do nowych tematów i zmian w sferze doświadczenia (wobec rozwoju technologii, środków przekazu, gwałtownej industrializacji) artyści ci zawieszali obowiązujące słowniki, podziały i metody pracy. Ich fascynacja cybernetyką, metodologią eksperymentów naukowych czy teorią systemów miały związek bądź to z poszukiwaniem alternatywnego zestawu norm, nowych uniwersalnych zasad, na których można byłoby napisać nowe scenariusze przyszłości, bądź to luk, przesunięć i błędów w układach istniejących, pozwalających wydostać się poza obowiązujące determinizmy.

Optyczne obrazy zbudowane na precyzyjnej kalkulacji matematycznej, mimo minimalnych i w zasadzie tradycyjnych środków, generują złożone efekty wizualne: głębi, wypiętrzenia na zewnątrz czy wrażenie wibracji. Przestrzeń malarskiego przedstawienia rozciąga się niejako poza powierzchnię obrazu. Niekiedy układ linii, niewyraźne konturowanie oraz zapętlenia sprawiają wrażenie ruchu i pulsowania na płótnie przywodząc na myśl żywe, nieznane jeszcze pejzaże.  Prezentowane w przestrzeniach publicznych – lotniskach, dworcach kolejowych, czy na kampusach uniwersyteckich – prace te angażowały widzów, bo żeby je „zobaczyć”, trzeba było samemu być w ruchu. Aktywność odbiorcy stawała się tym samym niezbędnym elementem tak dzieła, jak i jego recepcji.  Carlos Cruz-Diez swoje prace nazywał „rezerwuarami zdarzeń”, które to widz musi zainicjować i właśnie w tym otwarciu sztuka kinetyczna stanowi rodzaj eksperymentu artystycznego z szerokimi konotacjami utopii społecznej i politycznej.